Çinə gəlincə, indi Çin-Amerika münasibətləri tarixində ilk dəfədir ki, Vaşinqtonun sanksiyalarına qəti və sərt cavab verir və Amerika şirkətlərinə qarşı eyni həcmdə sanksiyalar tətbiq edir. Bu gün ən mühüm Çin ictimai rəyi çox güclü anti-Amerikancıdır. Bu o deməkdir ki, sadəcə əl sıxmaq və “tarifləri və sanksiyaları unudun” demək artıq işləməyəcək. Biz danışıqlar masasına elə bir şey qoymalıyıq ki, təkcə Çin rəhbərliyini deyil, həm də Çin əhalisini qane etsin....

İkinci məqam odur ki, Çinin texnologiya və genişlənmiş ticarət sahəsində ABŞ ilə cari əlaqəyə çox ehtiyacı var. Və bunu gizlətmir. Lakin Çin açıq şəkildə ABŞ-ı qlobal sülhün qurulması baxımından uzunmüddətli tərəfdaş kimi görmür. Çinlilər ölkələrin bir-birini tamamlaması adlanan Ximerika (Çin + Amerika, ABŞ və Çin iqtisadiyyatlarının simbiozunu təsvir etmək üçün istifadə olunan termin) ideyasına qayıtmaq istəmirlər. Rusiya Pekin üçün çox mühüm sabitləşmə məqamıdır. Çin ABŞ-la təkə-tək qalmaq istəmir, çünki ona etibarlı arxa, etibarlı tərəfdaş lazımdır. Rusiya Federasiyası isə bu məsələdə yaxşı oynaya bilər.

Ümumiyyətlə, Trampın normal üçlü ittifaq yaratmaq istəyi varsa, o zaman buna həm Rusiya, həm də Çin cavab verəcək. Çünki hamıya sabitlik lazımdır. Baxmayaraq ki, hər kəsin öz maraqları var. Çin üçün bu, ticarətdir və onlar üçün sabitlik onun genişlənməsindədir. Rusiya üçün bu, təbii ki, iqtisadi canlanmadır. ABŞ və şəxsən Tramp üçün bu, sadəcə olaraq, böyük siyasi qələbədir. Amma bu o qədər də sadə deyil. Bu gün dünya üç ölkə tərəfindən idarə olunmur, Avropa, Hindistan və Türkiyənin maraqlarını da unutmaq olmaz.

ABŞ-ın öz ideyaları var. Rusiyanın isə Avrasiya Tərəfdaşlığı ilə bağlı öz hədəfləri var. Amma burada da razılığa gəlmək olar, çünki ölkələr ŞƏT, BRİKS və digər təşkilatlar çərçivəsində razılığa gəlirlər. Burada əsas şey fərqlidir. Çin açıq, rəqabətsiz ticarətə əsaslanan yeni bir dünya görür. Trampdan əvvəl ABŞ dünyaya Amerika modeli üzərində qurulmuş və Amerika institutları tərəfindən idarə olunan, təbii olaraq dolların dominant rol oynadığı bir dünya kimi baxırdı. Rusiya üçün antiqlobalizm və postkolonializm ideyaları daha önəmlidir. Burada başa düşməliyik ki, Çin və Rusiya üçün onilliklər ərzində kifayət qədər sabit olan yaxınlaşma siyasəti yüksəlişdədir. Tramp dörd illik Ağ Evə gəldi və gələcək üçün mümkün razılaşmalara zəmanət vermək çox çətindir.

Pərviz Əliyev

visiontv.az