Bağla
Axtarış sözünü daxil edin
İran istisna olmaqla, Suriya üzərində kimin daha çox təsirə malik olacağı yarışmasında iki aktor seçilir Türkiyə və İsrail. Suriyanın cənubunu işğal edən və şimaldakı kürdlərə “dəstək mesajları” göndərən İsrailin ən böyük kozırının arxasında ABŞ-ın dəstəyi dayanır. Əsədin devrilməsindən sonra Suriyada qalan ağır silahları bombardmanlarla məhv edən İsrailin ağlında güclü ordusu olmayan, lakin gündəlik təhlükəsizliyi təmin edəcək qədər polis gücünə malik Suriya olduğu aydındır. Suriyanın İsrail üçün ikinci əhəmiyyəti onun hava məkanıdır. İranın Yaxın Şərqdəki “şiə ayparası” bitirildikdən sonra İsrail-ABŞ cütlüyü indi birbaşa Tehranı hədəfə alır. İsrail qüvvələrinin Əsəddən qalan hava hücumundan müdafiə sistemlərini məhv etməsinin başqa səbəbi də budur. İrana gedən İsrail təyyarələri üçün təhlükəsiz keçid yolu açmaq.
Lakin İsrailin planının qarşısında ən böyük maneə Türkiyənin Suriyanın cənub-şərqindəki Palmirada hərbi baza qurmaq istəyidir. Baza məsələsinin rəsmən açıqlanması üçün dekabr ayından bəri davam edən Dəməşq və Ankara arasında Müdafiə Əməkdaşlığı Sazişinin tamamlanması gözlənilir. Göründüyü kimi, müdafiə sazişi üzrə danışıqlar Ankara üçün asan deyil. Unutmaq olmaz ki, Vaşinqtonun da Dəməşqdə Ankaranın nüfuzu qədər nüfuzu çoxdur. Suriyanın şimalında ABŞ-ın fəal administrasiyasının sıxışdırılması ilə PYD-YPG bölgədəki digər kürd qruplaşmaları ilə də razılığa gəlib. Bundan əlavə, Hələb çölündə Dəməşq və PYD-YPG arasında daha bir razılaşma əldə edilib. Türkiyə bayram tətilində olarkən Hələbin əsasən kürdlərin yaşadığı iki məhəlləsinin “ictimai asayişi” PYD-YPG-nin nəzarətində qalıb. Hazırda Əhməd Əl Şara adından istifadə edən HTŞ lideri Colanın başçılığı ilə qurulan Suriya müvəqqəti hökuməti də Ankaranın Dəməşqə təsirinin təsvir olunduğu qədər güclü olmadığını ortaya qoyur. Ən konkret göstərici odur ki, 24 nəfərlik hökumətdə türkmən yoxdur. Suriya türkmənləri bir-birinin ardınca bəyanatlar verərək, vəziyyəti pislədikləri halda, Ankaradan səs çıxmaması əlamətdardır.
Bütün bunlara Yunanıstanın ev sahibliyi etdiyi “İniochos 2025” hərbi təlimini də əlavə etməliyik. Türkiyənin iştirak etmədiyi təlimdə iştirak edənlər arasında ən çox diqqət çəkəni İsraildir. Bu yaxınlarda İsrail-Yunanıstan-Yunan Kipr arasında möhkəmlənmiş ittifaqı nəzərə alsaq, bu təəccüblü deyil. Bununla belə, Qətərin də eyni təlimdə iştirak etməsi məna kəsb edir. İsrail təyyarələri Qəzzanı bombalayarkən, təlimdə Qətər təyyarələri ilə çiyin-çiyinə uçurlar. Qəzza üçün ərəb həmrəyliyi ABŞ işə qarışana qədər davam etdi. Təlimdə iştirak edən ölkələrin siyahısı uzundur. ABŞ, İsrail, Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İspaniya, Fransa, Hindistan, İtaliya, Monteneqro, Polşa, Sloveniya və Yunanıstan. Təlimdə olmayan ölkələr daha çox diqqət çəkir. Türkiyə və İran. ABŞ prezidenti Trampın prezident Ərdoğanı “ağıllı adam” adlandırmasından sonra nə olacağı bilinmir. Bu, Ankaranın PYD-YPG ilə barışması və ya İsraillə masa arxasında oturması ola bilər.
Pərviz Əliyev
visiontv.az
