Bağla
Axtarış sözünü daxil edin
Xəzər dənizi tarix boyu səviyyə dəyişmələri ilə tanınır. Arxeoloji və geoloji sübutlar göstərir ki, son minilliklərdə su səviyyəsi dəniz səviyyəsindən −19 m ilə −29 m arasında dəyişib. Bu dəyişikliklərin əsas səbəbləri iqlim ritmləri, Volqa və digər çaylardan gələn suyun miqdarı, yağıntı və buxarlanma balansı olub. Orta əsrlərdə belə, sahillər bəzən kəndləri basıb, bəzən isə onlardan on kilometrlərlə uzaqlaşıb.
Lakin son onilliklərdə müşahidə olunan eniş tarixi “nəfəs”dən fərqlənir. XX əsrin əvvəllərindən 1977-ci ilə qədər səviyyə 3 metr düşüb, 1995-ə qədər yenidən 3 metr qalxıb, amma 1996-dan bəri sürətli azalma başlayıb. Hal-hazırda illik təxminən 6–7 sm eniş qeydə alınır.
Bu sürətin səbəbi təkcə təbii amillər deyil.
İqlim dəyişikliyi temperaturu artıraraq buxarlanmanı gücləndirir, eyni zamanda çay axınları (xüsusilə Volqa) suvarma və sənaye üçün daha çox istifadə olunur. Xəzər bağlı hövzə olduğu üçün itirilən suyu bərpa edəcək okean əlaqəsi yoxdur.
Alimlər xəbərdarlıq edir ki, bu tendensiya davam edərsə, əsrin sonuna qədər səviyyə 9–18 metr enə bilər. Bu isə sahil ekosistemlərinin dağılması, balıqçılığın çökməsi və minlərlə insanın köçməsinə səbəb ola bilər.
Beləliklə, Xəzər yalnız təbii bir dəyişmə dövründə deyil, insan fəaliyyəti ilə gücləndirilmiş ekoloji böhran mərhələsindədir.
visiontv.az
