Bağla
Axtarış sözünü daxil edin
Kromvelin hakimiyyəti yəhudilərin əvvəllər qovulduğu İngiltərəyə qayıtması ilə yadda qaldı. 1655-ci ildə Kromvel Amsterdamlı ravvin Manasşe ben İsraillə görüşdü və o izah etdi ki, yəhudilərin İngiltərədə yaşamasına icazə verilməyənə qədər Məsih yer üzünə gəlməyəcək. 1657-ci ildə Londonda 250 ildən sonra ilk dəfə sinaqoq tikildi. Hollandiya ilə rəqabət aparmağı hədəfləyən Kromvel ilk növbədə Amsterdamda məskunlaşmış ispan və portuqal yəhudilərindən kapital cəlb etməyə çalışırdı. Bu baxımdan praqmatik protestant praqmatik kabbalistlə asanlıqla ortaq dil tapırdı. Eyni zamanda, Kromvel və Menaşşe məsihçi bir fikir paylaşırdılar və bu, onların dialoqunu asanlaşdırdı.
Kromvel Menaşşe ben İsrailin təmsil etdiyi yəhudilərin İngiltərəyə qayıtmasına icazə verdikdən sonra onlar kütləvi şəkildə oraya, ilk növbədə Hollandiyadan köç etməyə başladılar. Və əgər son iki Stüartın dövründə bu proses bir qədər səngidisə, onda yəhudilərə, daha doğrusu, onların puluna həmişə üstünlük verən Oranj sülaləsindən 3-cü William ilə (onun sevimli bankiri Moses Maçado idi) partlayışın baş verdiyini söyləmək olar.
Burjua inqilabı adlanan Kromvelin qələbəsi Şimali Atlantika (İngilis) maliyyə və siyasi qurumunun ingilis milli monarxiyası üzərində qələbəsinə və bu qurumun dünya operatoru və pul dövriyyəsinin tənzimləyicisi mövqeyini zəbt etməsinə yol açdı. Subordinasiya olmadan və əslində ənənəvi monarxiyanın devrilməsi olmadan (çünki 17-ci əsrin ortalarından İngiltərədə inkişaf edən şey tamamilə monarxiya deyil), belə bir fəth mümkün olmazdı. Fəthin nəticəsi Albionun inkişafına, ölkənin və onun zirvəsinin dünyanı zəbt etməkdə aləti İngiltərə, Venesiyanın digər möhtəşəm strategiyası olan fövqəlmilli maliyyə və siyasi qurumun məqsədlərinə və təbiətinə uyğunlaşmasına təsirini, daha sonra isə pərdəarxası, gizli qüvvələrin həlledici rolunu təmin edən sistemin formalaşmasıdır.
Pərviz Əliyev
visiontv.az
