ABŞ, Fransa, Britaniya və Almaniya İranı 2015-ci ildə Tehranın nüvə silahı inkişaf etdirməsinin qarşısını almağa yönəlmiş nüvə fəaliyyətləri ilə bağlı razılaşmaya zidd olaraq, hədləri aşmaqda və BMT-nin nüvə nəzarəti orqanı olan Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi ilə əməkdaşlıq etməməkdə ittiham edib.

İran və Rusiya isə ABŞ və müttəfiqlərini sazişə əsasən ləğv edilməli olan iqtisadi sanksiyaların tətbiqini davam etdirməkdə və Tehranın nüvə proqramının daimi Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin nəzarəti altında qalmasında təkid etməkdə günahlandırıb.

Qarşıdurma İran və altı əsas ölkə - ABŞ, Rusiya, Çin, Britaniya, Fransa və Almaniya arasında "Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı" kimi tanınan nüvə sazişinin icrasına dair yarımillik iclasda baş verib.

Razılaşmaya əsasən, Tehran iqtisadi sanksiyaların ləğvi müqabilində uranın zənginləşdirilməsini nüvə enerjisindən dinc məqsədlərlə istifadə etmək səviyyəsində məhdudlaşdırmalı idi.

O zamankı prezident Donald Tramp 2018-ci ildə ABŞ-ı sazişdən çıxardı. Tramp daha güclü bir razılaşma üçün danışıqlar aparacağını desə də, bu, baş vermədi.

Şuranın iclası mayın sonunda Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin İranın 142 kiloqramdan çox - 60% saflıqda zənginləşdirilmiş urana malik olması barədə hesabatından sonra keçirilib ki, bu da silah səviyyəsinin 90% texniki addımdır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi bunun fevral ayından bəri 20 kiloqramdan çox artım olduğunu bildirib.

Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi iyunun 13-də həmçinin müfəttişlərinin İranın uranı daha sürətlə zənginləşdirən yeni qabaqcıl sentrifuqa kaskadlarını işə saldığını bildirib və daha çox quraşdırma planlaşdırdığını təsdiqləyib.

ABŞ səfirinin müavini Robert Vud Şuraya deyib ki, Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin hesabatları “İran nüvə proqramını heç bir etibarlı mülki məqsəd olmayan yollarla genişləndirməkdə qərarlı olduğunu göstərir”.

Vudun dediyinə görə, ABŞ nüvə silahına malik İranın qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən istifadə etməyə hazırdır. Lakin o, "İranın nüvə proqramı ilə bağlı beynəlxalq narahatlıqları diplomatiya yolu ilə həll etməyə tam sadiq qaldığını" bildirib.

"Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı"nda qalan üç Qərb ölkəsi - Fransa, Almaniya və Britaniya Şura iclasından sonra birgə bəyanat yayaraq, "İranın heç vaxt nüvə silahı istehsal etməməsini təmin edəcək" diplomatik səylər üçün qapını açıq qoyub.

Onlar İranın yüksək zənginləşdirilmiş uran ehtiyatının hazırda "Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı" limitindən 30 dəfə çox olduğunu bildirib və İranın bu plan çərçivəsində zənginləşdirmə üçün heç bir sentrifuqa quraşdırmamaq və ya istismar etməmək öhdəliyi götürdüyünü vurğulayıblar.

Onların birgə bəyanatında həmçinin qeyd olunub ki, "İran rəsmiləri nüvə silahı yığmaq qabiliyyəti ilə bağlı bəyanatlar verib".

İranın BMT-dəki səfiri Əmir Səid İrəvani "ABŞ-ı "Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı”ndan birtərəfli və qeyri-qanuni çıxmaqda" və sazişin üç Avropa ölkəsini "öhdəliklərinə əməl etməməkdə" günahlandırıb və deyib ki, hazırkı qeyri-müəyyənliyə görə məsuliyyəti onlar daşıyır.

O, ABŞ və Avropanın sanksiyaları qarşısında İranın "Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı" çərçivəsində öhdəliklərini dayandırmaq hüququna malik olduğunu deyib.

"Tehrana maksimum təzyiq siyasətindən əl çəkəcəyi və nüvə sazişinə qayıdacağına dair vədləri boş sözlər olaraq qalır," Rusiyanın BMT-dəki səfiri Vasili Nebenzia ABŞ-a irad bildirib.

Avropa İttifaqının xarici siyasət üzrə rəhbəri, "Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı" koordinatoru Cozep Borrell ABŞ-ın "Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı"na qayıtması və İranın razılaşmanın tam icrasını bərpa etməsi üçün iki il əvvəl irəli sürdüyü kompromis mətninin masa üzərində qaldığını deyib.

visiontv.az