Ayasofya: 'Kilise, cami, müze' üçgenindeki 15 asırlık tarih
02.07.2020

İbadethane olarak yaklaşık 1500 yıl önce inşa edilen Ayasofya, tarihi boyunca manevi dünyanın olduğu kadar iktidar ve güç kavgalarında da anılan yapıtlardan biri oldu. Bizans İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet dönemine kadar İstanbul'a tanıklık eden mimari yapı, kilise-cami-müze üçgeninde yine tartışmaların odağına yerleşti.

Visiontv.az`ın euronews`a atfen yaptığı habere göre, Bizans İmparatoru Konstantius tarafından 360 yılında, o dönem Konstantinople olarak bilinen İstanbul'un bugünkü tarihi yarımadasında, küçük bir kilise olarak inşa edildi. 404 yılında, Arcadius döneminde çıkan isyanlarda meydana gelen yangında, çatısı ahşap yapı tamamen kül oldu.

Tarih dergisi History'de yer alan bir makaleye göre; II. Theodosius'un emriyle Ayasofya, bu kez 5 nefi ve görkemli bir giriş kapısıyla yeniden yapılmasına rağmen yüzyıl sonra tarihin tekrarıyla aynı kaderi yaşadı. Konstantinopolis'in gördüğü en şiddetli isyan olan Nika Ayaklanması'nda bina yeniden alevlere teslim oldu.

Tahribat o kadar derindi ki, yapıyı onarmak imkansızdı. İmparator I. Jüstinyen, yanan kilisenin yerine bugün hala ayakta kalmayı başarmış Ayasofya'nın tasarımı için 532 yılında, bilimin duayenlerinden Miletli Isidoros ile Trallesli Anthemius'u görevlendirdi.

Yapımı 537 yılında tamamlanan Rum Ortodoks Kilisesi, Hristiyanların ibadethanesi olarak yolculuğuna başladı.

AA

History dergisinde yer alan bilgilere göre, İmparator Jüstinyen, ilk ayinin yapıldığı 27 Aralık 537 yılındaki açılış merasiminde "Yüce Tanrım, bana böyle bir ibadethane yapma imkanı verdiğin için sana şükürler olsun" dediği rivayet edilir.

Diğer bir rivayete göre, Jüstinyen, hükümdarlığı altındaki tüm bölgelerden, kilisede kullanılmak üzere mimari eserlerin gönderilmesini emretti. Kuzey Afrika'dan Anadolu'ya kadar geniş bir coğrafi yelpazeden tarihi eserlerin ve kutsal emanetlerin toplandığı kültür merkezi de oldu.

Rum Ortodoks Kilisesi'nin bir numaralı ibadethanesi olarak kabul gören Ayasofya, hükümdarların taht törenlerine de ev sahipliği yaptı.