İşgal edildi: 26 Aralık 1991

Yüzölçümü: 0,008 bin km²

Nüfus: 53 bin

Ermeniler tarafından işgal edilmiştir:

Kent ve kasaba 2

34 şehit verdi

150 kişi yaralandı

Tarihi
Sovyetler Birliği kurulduktan sonra 7 Temmuz 1923 tarihinde “Dağlık Karabağ Özerk Cumhuriyeti’nin kurulmasına dair” karar alınmıştır. Adıgeçen karara göre Hankendi il merkezi olarak ilan edilmiştir. Daha sonra il, Stepan Şaumyan’ın ismiyle Stepanakert olarak adlandırıldı.
1991 yılından itibaren Azerbaycan Milli Meclisi’nin kararıyla tarihi haksızlık ortadan kaldırılarak ilin daha önceki Hankendi ismi geri getirildi.

Hankendi Azerbaycan’ın diğer illerine kiyasla daha yenidir. Arşiv belgelerine göre, adıgeçen XVIII yüzyılın sonlarında o dönem için bağımsız Azerbaycan devletlerinden biri olan Karabağ hanlığı hanlarının dinlenmesi amacıyla inşa edilmiştir. İlk başta yeni mekanlarda sadece han ailesi ve dostları yaşadığından adıgeçen mekan “Hanın köyü” olarak biliniyordu. Kısa bir süre sonra kasaba Hanköyü olarak adlandırıldı.
Rusya’nın Karabağ’ı işgal etmesi tüm bölgeler gibi Hankendi’ni de önemli bir şekilde etkiledi. Daha önceki yaşam durumu yok edildi. 1813 yılında Hankendi’nde herhangi bir ermeni ve rus ailesi yaşamasa da, 1847 yılında adıgeçen bölgede 80 ermeni, 52 rus ailesinin yaşadığı ev ve ermeni kilisesi bulunuyordu. Hankendi, 1847 yılında Rusya haritalarında resmi olarak kayıttan geçmiştir. Rusya işgalinden sonra daha da genişleyen Hankendi şehrine İran’dan göç eden ermeniler yerleştirildi. 1900 yılında Hankendi’nde 3 bin kişi yaşayordu. Amaçlı olarak yürütülen etnik politika sonucunda geçtiğimiz yüzyılın başlarında Hankendi’nde ermeni ve rus halkının sayısı artmıştır. Ancak bunun yanısıra şehirde çok sayıda han Azerbaycanlı aydın, müzisyen ve sanatçı yaşamıştır. Amaçlı politikaya rağmen kendileri Hankendinde önemli bir söz sahibilerdi. 1918-1920 yıllarında bağımsız Azerbaycan Halk Cumhuriyeti hükümtinin yürüttüğü politika ve Azerbaycan Ordusunun gücü sayesinde ermeni milliyetçilerinin Dağlık Karabağ ve Hankendi iddialarını yok etmek mümkün olmuştur.

İşgali
Eylül 1988 tarihinde ermeniler Hankendi’nde yaşayan tüm azerbaycanlıları zorla şehirden çıkardı. 1991 yılı Aralık ayında Sovyetler Birliği yıkıldı. Hankeni’ndeki ermeniler bunu fırsat bilerek anında askeri üsse saldırarak tüm silahları ele geçirdiler. Savaş sırasında çok sayıda ermeni silahlısı ve bir rus əskeri öldürüldü. Üssdeki rus askerlerinin bir kısmı ermenilerle savaşmayı kabul etti, kabul etmeyenler ise Karabağ’dan kovuldu. Fakat bundan daha önce Hankendi’nde bulunan 366. Ordun kuvvetlerının rus askerlerı silahlarını ermenilere satmaya başladılar. 1991 yılında Karabağ’a gelen amerikalı hukukçu Skot Harton, konuyla ilgili askeri üsste hizmet veren rus subayının kendisini yerel iş adamı olarak gördüğünü ve 3000 dolara tank satmak istediğini anlatıyordu. Bazı tanıklar ise rusların silahlarını votka karşılığında ermenilere verdiğini kaydediyor. Savaş boyunca Azerbaycan Ordusunun birlikleri bir kaç kere Hankendine yaklaışsa da kenti işgalden kurtarmak mümkün olmadı. 27-28 Aralık 1991 tarihinde Hankendi ermeni silahlı kuvvetleri tarafından işgal edildi. Şu anda her hangi bir hukuki haklarının olmamasına rağmen adıgeçen topraklar Ermenistan’ın işgali altındadır. Kerkicahan ve çevresindeki topraklar uğrundaki savaşlarda 34 kişi şehit düştü, 150 kişi yaralandı. Bunlardan 3-ü kadın, 2-si çocuktur. İşgal sonucunda Hankendinde iki orta okul, 1 kreş, kütüphane, kulüp, tıp mıntıkası, 10 dükkan yok edildi.