Kanadada yaşayan həmyerlimiz Albert İsakovdur Levon Ter-Petrosyanın azərbaycanlıların doğma torpaqlarından qovulması və bu zaman həyata keçirilmiş etnik təmizləmə siyasəti barədə açıq etiraflarının yer aldığı videonun yayılmasında mühüm rol oynayıb. Bu etiraflar isə erməni şovinistlərinin digər millətlərin nümayəndələrini bölgədən çıxarmağa yönəlmiş siyasətini açıq şəkildə əks etdirir. Albert İsakov öz "YouTube" kanalında erməni faşist siyasətini ifşa etməsi ilə tanınan məşhur videobloqerdir. Bugünkü müsahibəmiz Albert İsakovla Qərbi Azərbaycandan qovulmuş azərbaycanlıların deportasiyası və onun bu mövzuda apardığı araşdırmalar barədə danışacağıq.
L.R. Salam, Albert. Sizi "Qərbi Azərbaycan" Televiziyasında salamlayırıq. Siz bu yaxınlarda Levon Ter-Petrosyanın çıxışına aid kadrları yayımlamısınız. Sizin fikrinizcə, onun etiraflarında ən vacib və şokedici məqam nə idi?
А.İ. Əslində, bu çıxışda nifrətin, zəhərin bir kvintessensiyası var. Və bu zəhər demək olar ki, tezis şəklində, çox qısa, lakin eyni zamanda çox məzmunlu şəkildə ifadə olunub. Hər söz, hər cümlə, hər tezis ayrıca təhlilə, diqqətli şəkildə öyrənilməyə layiqdir.
Əslində, bütün bunlar şokedicidir. Bəs niyə mən bu çıxışı tərcümə etməyə başladım? Mən o məqama çatdım ki, o, çıxışında “Ermənistanı digər millətlərdən təmizləmək bizim əsrlər boyu davam edən arzumuz idi” dedi. Və bunu necə deyim, çox səmimi şəkildə, hətta böyük bir həvəslə və şövqlə dedi. Məhz bu məqam mənim üçün bir tətik oldu. Yəni, mən dinləməni dayandırdım. Dərhal başa düşdüm ki, bu, müəyyən mənada eksklüziv bir materialdır. Dinləməni saxlayıb həmin çıxışı gecə saat ikiyədək tərcümə etməyə başladım. Ertəsi gün isə bu tərcüməni "YouTube" platformasında paylaşdım.
L.R. Ermənistanda həyata keçirilən etnik təmizləmələr yüz minlərlə azərbaycanlını hədəfə alıb. Qərbi Azərbaycan İcması bu gün öz soydaşlarının hüquqları uğrunda beynəlxalq səviyyədə, həm də beynəlxalq hüquq çərçivəsində mübarizə aparır. Dünya tədricən Qərbi Azərbaycan məsələsini dərk edir və qəbul edir. Lakin bunu erməni ictimaiyyəti haqqında demək olmaz.
Sizin fikrinizcə, beynəlxalq ictimaiyyətin bu cür faktlara reaksiyası necədir? Və ermənilər özləri bu haqda nə düşünürlər?
A.İ. Mən 1990-cı ildən 2002-ci ilə qədər Ermənistanda yaşamışam. Bilirsiniz, mən artıq neçə ildir ki, erməni millətçiliyi, şovinizmi, ksenofobiyası, radikal formalar və ekstremizm mövzuları ilə dərindən məşğul oluram. Məni bu məsələlərdə daha çox psixoloji tərəf maraqlandırır: insanlar nə düşünür, onları nə düşündürür, onların mentaliteti, dünyagörüşü, ideologiyası. Məni bu münaqişədə siyasət məsələsi nisbətən az maraqlandırır.
Məhz buna görə də mən erməni tərəfinin reaksiyasını izləyirəm, monitorinq aparıram. Demək olar ki, bu günə qədər – artıq bir həftəyə yaxın vaxt keçib – mən hər hansı bir reaksiya görmürəm, xüsusilə də rəsmi reaksiya yoxdur. Tamamilə yoxdur.
Ayrı-ayrı blogerlər nəsə soruşurlar. Məsələn, "Azadlıq Radiosu"nun erməni dilində bir verilişinə baxmışdım. Orada aparıcı qonağına bu videoya dair sual verdi. Amma qonaq sualı tamamilə qulaqardına vurdu və cavabında, məsələn, “bizə faşist deməkdə ittiham edən ölkə əslində özü faşistdir” tipli fikirlər səsləndirdi. Təəssüf ki, bu, həmin mövzuda mənim tapa bildiyim yeganə nümunədir.
Bu arada, mən hər gün monitorinq aparıram. Məsələn, erməni dilində Ter-Petrosyanın və yaxud da Əliyevin adını yazıram və ermənicə bu barədə nə danışıldığını izləyirəm. Mənə xüsusilə ermənicə səsləndirilən fikirlər maraqlıdır. Amma tamamilə heç bir diskurs yoxdur. Sanki bu cəmiyyət başqa bir planetdə yaşayır.
Azərbaycanda bu müsahibə və Levon Ter-Petrosyanın çıxışının tərcüməsi böyük bir rezonans yaradıb. Yəni, Azərbaycan cəmiyyəti bundan şoka düşüb. Amma Ermənistanda isə tam bir sakitlikdir. Sanki bu məsələlərin onlara ümumiyyətlə heç bir aidiyyəti yoxdur – heç nə olmamış kimi davranırlar. Tamamilə heç bir reaksiya yoxdur. Təəssüf ki, nə Levon Ter-Petrosyanın, nə də onun partiyasının bu mövzuya dair hər hansı rəsmi açıqlaması var. Bu, çox təəssüfedicidir.
Görməzdən gəlmək, yoxsa qorxu? Ermənistan niyə Petrosyanın etirafları barədə susur?
L.R. Məlumdur ki, erməni tərəfi belə ifşaları tez-tez manipulyasiya adlandıraraq özünü müdafiə etməyə, haqlı çıxmağa çalışır. Siz bu cür ittihamlara necə cavab verirsiniz?
А.İ. Məsələ ondadır ki, indiyə qədər mən insanlar tərəfindən yazılanlara, onların şərhlərinə, xüsusilə erməni tərəfinin mənim videolarımı necə şərh etdiyinə diqqətlə baxıram. Təəssüf ki, mənə və ailəmə ünvanlanan təhqirlərdən başqa heç nə yoxdur. Çox sayda kobud və nalayiq təhqirlər yazılır. Lakin faktiki olaraq, bir dənə də olsun konstruktiv şərh və ya irad yoxdur. Heç bir konstruktiv yanaşma yoxdur. Mən buna diqqətlə nəzarət edirəm, çünki həmin cəmiyyətin necə reaksiya verdiyini öyrənmək mənim üçün çox maraqlıdır.
Mənə aydındır ki, Azərbaycan cəmiyyəti bu etiraflardan şokdadır, çünki insanlar bunu gözləmirdi. Onlar Levon Ter-Petrosyanı fərqli bir səviyyədə olan insan kimi düşünürdülər, onun belə bir imici var idi. Amma erməni cəmiyyəti tamamilə susur. Ayrı-ayrı şərhçilər və ya şəxslər yalnız təhqirlər yazırlar, vəssalam. Onların dediyi yalnız "bu həqiqət deyil" və ya "bütün bunlar yanlışdır" kimi sözlərdir.
L.R. Aydındır, onların yanaşması bizə bəllidir. Onlar Qərbi Azərbaycan İcmasına da elə eyni cür yanaşırlar. Ümumiyyətlə, bizi – o torpaqlarda doğulmuş, böyümüş, hər şeyini orada qoyaraq deportasiya olunmuş insanları tamamilə görməzlikdən gəlirlər.
Sizin fikrinizcə, deportasiya olunmuş azərbaycanlılar üçün ədaləti necə təmin etmək və onların hüquqlarını necə bərpa etmək olar?
А.İ. Bu münaqişədə məni nə rəqəmlər, nə insanların sayı, nə də hər hansı abstrakt və ya kənar mövzular maraqlandırır. Məni fərdi insan taleləri maraqlandırır. Ailələr necə əziyyət çəkib, insanlar hansı zülmü yaşayıb?
2021-ci ildən bəri, öz bloqumu idarə etməyə başlayandan, mən kanalımda Ermənistandan olan azərbaycanlıları dəvət etmişəm. Yəni qaçqın olan, didərgin düşən insanları. Çox sayda insan mənim kanalımda iştirak edib. Onların bir qismi Azərbaycanda, bir qismi isə Rusiyada və ya başqa ölkələrdə yaşayır. Hamısı Qərbi Azərbaycandan olan insanlardır.
Onlar öz həyat hekayələrini danışırdılar. Hətta mənim kanalımda illər əvvəl erməni dilində bir azərbaycanlının müraciəti də yayımlanıb. O, Nikol Paşinyana müraciət edərək öz kəndinə getməyə icazə istəyirdi. O, sadəcə evinin divarlarına yaxınlaşıb, o divarların yanında ağlamaq istəyirdi. Bu, çox ağır və qaranlıq bir mənzərəni gözlər önünə gətirir.
Bu kimi hekayələr insana faciənin əsl miqyasını göstərir. Ədalət isə yalnız bu insanların haqlarının tanınması və öz yurdlarına qayıtmaq hüquqlarının bərpa edilməsi ilə təmin oluna bilər.
L.R. Siz İcmanın Qayıdış konsepsiyası ilə tanışsınız? Qərbi azərbaycanlıların tələblərinə necə yanaşırsınız?
А.İ. Bütün bu ədalətsizliklərin fonunda, dünya ictimaiyyətinin bu insanların iztirablarına tamamilə "kardır" olması və bu məsələni «görməməsi» çox kədərlidir. Sanki bu məsələlər heç vaxt olmayıb. Amma siz özünüzü ifadə etməyi bacardınız. Həqiqətən də, bunu müsbət qiymətləndirirəm, çünki siz kifayət qədər güclü, davamlı və yüksək səviyyədə öz haqq səsinizi qaldırmağı bacardınız. Bu, çox vacibdir. Mən bilirəm ki, erməni tərəfi Azərbaycandan köçən öz vətəndaşları ilə əlaqədar analoji bir şey etməyə çalışıb. Amma sonradan bu qrupdan demək olar ki, heç bir reaksiya olmayıb. Orada heç bir icma da yoxdur. Çünki siz bilirsiniz ki, Bakı ermənilərinin və ya Azərbaycandan olan ermənilərin böyük əksəriyyəti Ermənistandan çıxıb. Yəni, Ermənistana gələn insanlar dərhal, ya da bir-iki il ərzində Ermənistandan çıxıblar. Yəni, Azərbaycandan olan insanların çox az bir hissəsi Ermənistanda qalıb. Onlar heç bir icma qura, heç bir hərəkat təşkil edə bilmirlər və qarşı bir şey qoya bilmirlər. Bu, maraqlı bir şeydir, mən bunu erməni seqmentində izləyirəm. Bəzi cəhdlər olsa da, amma heç bir şey yoxdur.
Sizin hərəkatınız, sizin fəaliyyətiniz haqqında danışarkən, mən izlədiyim verilişlərinizdən danışmaq istəyirəm. Təəssüf ki, mən Azərbaycan dilini bilmirəm, amma rus dilində yayımlanan materiallarınızı izləyirəm və ya tərcümə olunmuş verilişlərə baxıram. Məsələn, siz qaçqınlarla, zərərçəkmiş insanlarla müsahibələr aparırsınız. Dünən iki nəfər yaşlı insanın başlarına gələn dəhşətləri danışdığı bir müsahibəyə baxırdım. Onların Ermənistan hakimiyyəti və ya digər ictimai strukturlar tərəfindən hansı dəhşətləri yaşadığını eşitmək insanı sarsıdır.
Hazırkı vəziyyətdə isə mən Ermənistan tərəfindən tam bir görməzlik, ən yaxşı halda isə bu məsələnin inkar edilməsi ilə qarşılaşıram. Dünən Nikol Paşinyanın bir podkastını izləyirdim. O, hazırda ailəsi ilə birgə bir podkast formatında çıxış edir. Paşinyan Qərbi Azərbaycan məsələsinin Ermənistan Respublikasının təhlükəsizliyinə zərbə vurduğunu söylədi. Yəni, o, keçmiş sovet Ermənistanının vətəndaşları olan azərbaycanlılarda təhlükə görür. Halbuki həmin azərbaycanlılar sovet Ermənistanı hakimiyyətinə, ümumiyyətlə, erməni cəmiyyətinə loyal olmuş, heç bir separatçı hərəkət və ya meyl nümayiş etdirməmişdilər.
Onlar Ermənistan ərazisində kompakt şəkildə yaşayırdılar. Maraqlıdır ki, Levon Ter-Petrosyan da çıxışında bunu etiraf edir. O, azərbaycanlıların üç rayonda kompakt şəkildə yaşadıqlarını söyləyir.
L.R. Biz Ermənistanda kompakt şəkildə yaşamamışıq. Biz Ermənistanın hər yerində yaşayırdıq. O (Levon Ter-Petrosyan) elə danışır ki, guya biz yalnız kompakt şəkildə yaşamışıq, amma bu, həqiqət deyil. O bunu qəsdən belə deyir. Bir də 170 min rəqəmini səsləndirir. Amma Ermənistandan deportasiya olunan azərbaycanlıların sayı təxminən 300 min, hətta 350 min nəfər olub. Bu, 1988-ci ildə baş verib. O vaxt bizi də deportasiya etdilər, o cümlədən məni. Mənim 10 yaşım var idi. Babamı, nənəmi də deportasiya etdilər, bütün təsərrüfatımızı orada qoyub çıxmalı olduq.
Azərbaycanlıların əsrlər boyu orada yaşamalarına baxmayaraq, onların ayrılmaq və ya torpaqlara iddia etmək cəhdlərinə dair heç bir sübut tapmadım
L.R. Bir neçə gün öncə Azərbaycan Prezidenti yerli telekanallara verdiyi müsahibəsində Ermənistanın Qərbi Azərbaycan İcmasını tanımalı və İrəvanda qəbul etməli olduğunu bəyan etdi. Bu barədə nə düşünüsünüz?
А.İ. Burada biz Ermənistandan çıxarılmış insanlar haqqında danışırıq. Azərbaycan Prezidenti bu insanları, zərər çəkmiş insanları müdafiə edir və onların hüquqlarını qorumaq üçün ədalətdən bəhs edir.
O vaxt bu insanlar sovet Ermənistanının vətəndaşları idi. Onlar həmin ölkənin vətəndaşları, onun bir parçası idilər. O zaman artıq Ermənistanın ikinci respublikası, yəni Ermənistan SSR mövcud idi və bu insanlar həmin respublikanın bir hissəsi idi. Burada maraqlı məqam odur ki, mən bu insanların əsrlər boyu orada yaşamış olduqlarını vurğulamağa ehtiyac belə duymuram. Çünki bu, artıq müzakirə olunmayan bir həqiqətdir.
L.R. Ən əsası odur ki, həmin insanlar Ermənistan Respublikasının qurulmasında iştirak ediblər. Onlar Ermənistanın vətəndaşları olublar. Necə ola bilər ki, indi onları inkar etsinlər?
A.İ. Burada İlham Əliyev faktiki olaraq nəyə çağırır? O, əslində, insanlıq faktoruna müraciət edir. Onun toxunduğu mövzu humanitar xarakter daşıyır. Bu, insanların faciəsi ilə bağlı bir məsələdir. Əgər Ermənistan Avropaya inteqrasiya etmək istəyirsə, o zaman humanizm ideyalarını, insan hüquqları prinsiplərini, milli azlıqların hüquqlarını və zərər çəkmiş, qaçqın statusunda olan qrupların hüquqlarını tanımalıdır. Avropa cəmiyyətində bu cür insanlar xüsusi bir statusa malikdirlər. Qaçqınlara, milli azlıqlara xüsusi münasibət göstərilir, onların hüquqlarına çox həssas yanaşılır. Avropa ölkələri bu insanların hüquqlarının pozulub-pozulmadığını, onların diskriminasiyaya məruz qalıb-qalmadığını ciddi şəkildə izləyir.
Bu kontekstdə İlham Əliyevin tələb etdiyi və söylədiyi nədir? Bu insanları qəbul edin, onların hekayələrini dinləyin. Bu insanlar, Qərbi Azərbaycandan olan azərbaycanlılar, o cümlədən Ermənistan SSR-in keçmiş vətəndaşlarıdır. Onların çoxu erməni dilini sərbəst bilir. Onlar erməni dilində çox sərbəst danışırlar. Bu insanlar həmin mühitdə özlərini yad hiss etmirdilər, o mühit onlara düşmən və aydın olmayan bir yer olmayıb. Belə şey olmayıb.
Çox insanlar mənə şəxsi söhbətlərdə deyirlər ki, biz dost idik, bizim erməni dostlarımız vardı, birgə yaşayış dövründən müsbət xatirələr danışırlar. Yəni, bu tarixdə yalnız neqativ anlar yox idi. Amma buna baxmayaraq, hamının içində bir ədalətsizlik hissi, qəm, itki və vətənin əlindən alınması ilə bağlı dərin bir acı var.
Kimlərlə danışmışamsa, o insanlarda həqiqi bir ağrı, gerçək bir itki hissi görmüşəm. Onlar doğma yurdlarını, evlərini itirməyin nə olduğunu bütün çılpaqlığı ilə yaşayırlar. Hətta bu insanlar uşaqlıqda o torpaqları tərk etmiş olsalar belə, həmin itki hissi onların həyatında dərin iz buraxıb.
Əsasən, mən məndən 10 və ya 20 yaş böyük olan insanlarla danışmışam. Bunlar artıq şüurlu yaşda Ermənistandan qaçmağa məcbur olan, yurdlarından didərgin salınan insanlardır. Onlar mənimlə danışarkən sadəcə ağlayırlar.
O dövrdə, 2021-ci ildə, indiki kimi hərəkət, icma və ya təşkilatlanma hələ yox idi. O zaman bəzi insanlar məndən xahiş edirdilər: "Nəsə elə, danış, bu məsələləri gündəmə gətir." Mən isə deyirdim ki, mən də bu cəmiyyətin bir növ "arzuolunmaz" fərdiyəm, nə edə bilərəm? Onlar isə mənə deyirdilər: "Heç olmasa foto çək, video çək və göstər." Bu insanlar öz yurdlarına qayıtmaq istəyirlər.
L.R. Bəli, bu, əslində, heç bir halda ərazi iddiası deyil. Amma ermənilər, xüsusilə Ermənistan dövləti, bunu hələ də anlamır və ya anlamaq istəmir ki, bu, sadəcə olaraq bir insan hüququ məsələsidir.
А.İ. Ermənilər hər məsələni öz arşınları ilə ölçürlər. Çünki onlar harada olublarsa, orada ərazi iddiaları və torpaq üzərində hakimiyyət mövzuları ortaya çıxıb. Ona görə də, erməni cəmiyyəti bu məsələlərə fərqli prizmadan baxa bilmir. Onlar öz təcrübələrini və davranışlarını azərbaycanlılara proyeksiya edirlər, güman edirlər ki, azərbaycanlıların da separatçılıq, ərazi iddiaları və ya hansısa torpaqdan ayrılma fikirləri var. Bu, erməni cəmiyyətinə xasdır. Amma Azərbaycan cəmiyyətində belə şeylər barəsində bilmirəm. Mən bu mövzunu öyrənən biri kimi deyə bilərəm ki, azərbaycanlılar tərəfindən hər hansı bir separatçılıq ideyası, ərazi iddiası və ya torpaq üzərində nəzarət tələb edən hərəkətlər barədə bir dənə də olsun fakt və ya sənədə rast gəlməmişəm. Azərbaycan cəmiyyətində bu cür yanaşmalar olmayıb. Halbuki azərbaycanlılar həmin torpaqlarda əsrlərlə yaşayıblar.
L.R. Və nəhayət, necə hesab edirsiniz, Ermənistan rəhbərliyi iki ölkə arasında sülh müqaviləsinin imzalanması ərəfəsində Azərbaycanın haqlı tələblərini qəbul etməyə hazırdır? Və Ermənistanın davam edən silahlanması fonunda bu müqavilə nə dərəcədə səmimi və real görünür?
A.İ. Levon Ter-Petrosyanın Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı “20-30 il ərzində beynəlxalq ictimaiyyəti və bu məsələ ilə məşğul olan institutları sözdə məşğul etmək, yəni diqqəti yayındırmaq və məsələni qeyri-müəyyən vəziyyətdə saxlamaq” kimi dedikləri, əslində, Ermənistanın ümumi siyasətinin göstəricisidir. Bu yanaşma təkcə Qarabağ münaqişəsinə deyil, həm də Qərbi Azərbaycan məsələsinə tətbiq olunur. Ermənistan tərəfi burada da eyni strategiyadan istifadə edir – məsələnin həllindən yayınmaq üçün onu uzatmaq, beynəlxalq ictimaiyyəti çaşdırmaq və ya diqqəti yayındırmaq. Bu, açıq şəkildə bir iqnor və məsələni əhəmiyyətsizləşdirmə siyasətidir.
Bu mövzu ilə bağlı Ararat Mirzoyanın "azərbaycanlıların kompensasiya aldıqları" barədə iddialarına mən məsələn bu yaxınlarda qulaq asmışam. Mənim kanalımda bir söhbət var. Məncə, 3-4 qərbi azərbaycanlı və bir erməninin söhbətidir. Bu erməni deyir ki, azərbaycanlılar pul alıblar, kompensasiya alıblar.
Və onlar, bu artıq qoca olan insanlar, oturub deyirlər ki, biz heç nə almamışıq. Biz qaçdıq, hər şeyi orda qoyduq, hər şeyi itirdik. Biz nə əldə etdik? Bizə hansı kompensasiya verildi? Niyə yalan danışırsınız? Erməni cəmiyyətində, təəssüf ki, iki məqam var. Bir məqam odur ki, cəmiyyətin bir hissəsi, xüsusilə gənclər, bir zamanlar azərbaycanlıların orada yaşadığını bilmir. Ümumiyyətlə bilmir. Cəmiyyətin digər hissəsi isə deyir, bəyan edir ki, azərbaycanlılar kompensasiya aldılar, onlara heç kim toxunmadı, heç bir zorakılıq, zorla sürgün və ya təmizlənmə halları olmadı. Yəni əksinə, sülh şəraitində, demək olar ki, musiqi ilə və s. getdilər. Yəni belə bir stereotip, belə bir münasibət var bu mövzuya. Çox yaxşı olardı, əla olardı ki, azərbaycanlılarla ermənilər həqiqətən görüşüb danışa bilsinlər. Amma mən erməni cəmiyyətində, şəxsi bloqlarda, kanallarda, mənim baxdığım, dinlədiyim erməni dilində olan materiallarda bu barədə çox mənfi danışırlar ki, bu qəbuledilməzdir. Yəni, biz burada azərbaycanlıları görə bilmərik. Dünən bir neçə kanal izlədim, onlar azərbaycanlıları türk adlandırırlar, yəni azərbaycanlı sözü yoxdur, daim təkrar edirlər: “türk, türk, türk”. Yəni insanlar şəxsən, bəzi blogerlər, jurnalistlər, analitiklər bu barədə danışır və öz fikirlərini bildirirlər. Dünən Abovyan, Arman Abovyan adlı bir siyasətçi başqa biri ilə oturub danışırdı və onlar Ermənistanın azərbaycanlılar qayıdarsa nə olacağını təsvir edirdilər, yəni Ermənistan üçün qiyamət günü ssenarisi çəkirdilər. Onlar bir-birlərinə bu dəhşəti danışıb ssenari qururdular, yəni azərbaycanlıların işğal edəcəyini, bu və ya digər işləri görəcəyini, demoqrafik vəziyyətin dəyişəcəyini, ermənilərin azlıqda qalacağını və sonra bu ərazilərin Azərbaycana birləşdiriləcəyini təsvir edirdilər. Bu söhbətləri tərcümə etməliyəm, sadəcə vaxtım olmadı, amma orada insanların nə düşündüyü, nə hiss etdiyi çox aydın görünür. Yəni məişət səviyyəsində milliyyətçilik çox yüksək səviyyədədir, heç yerə getməyib. Düşünmürəm ki, Ermənistanda bu məsələyə müsbət yanaşan və yaxşı qonşuluq münasibətlərini istəyən insan tapasınız, təəssüf ki.
L.R. Bu etnik təmizləmə yalnız insanları deyil, həm də mədəni irsimizi - mədəniyyətimizi, abidələrimizi, qəbiristanlıqlarımızı da əhatə etdi. 500 qəbiristanlıqdan yalnız 150-si qalıb və orada tamamilə dağıntı var, heç nə qalmayıb.
A.İ. Əlbəttə, şübhəsiz. Çünki öz haqqınızı tələb etməsəniz, bəyan etməsəniz, danışmasanız, ardıcıl olaraq hərəkət etməsəniz, əlbəttə, heç kim sizin probleminizə diqqət etməyəcək. İndi isə vəziyyət elə bir mərhələyə gəlib çatır ki, erməni cəmiyyəti reallıqla üz-üzə qalır. Dəvəquşu kimi başını quma soxub üz döndərdiyi o reallıqla. O, öz dünyasında, öz xüsusi aləmində yaşayır, sanki başqa bir planetdədir və bu planetdə, onların yaşadığı planetdə Azərbaycan yoxdur. Yəni onlar başqa bir yerdə yaşayırlar, azərbaycanlılar onların qonşusu deyilmiş kimi.
Ermənistanda təkcə azərbaycanlılara qarşı deyil, malakanlara qarşı da qorxutma aksiyası planlaşdırılmışdı.
L.R. İş təkcə azərbaycanlılarda da deyil, orada başqa millətlərin nümayəndələri də qalmayıb. Məsələn, ruslar yoxdur, kim qalıb orada?
A.İ. Həqiqətən orada monoetnik dövlət mövcuddur. Bəli, təkcə azərbaycanlılara qarşı yox, mən ruslarla da çox yaxın idim, amma ruslarla deyək ki, bir submədəniyyət olan molokanlarla çox yaxın idim. Ermənistanda yaşayarkən onlarla çox sıx ünsiyyətdə olmuşam və zəlzələdən əvvəl molokanlara qarşı qorxutma aksiyaları planlaşdırıldığı barədə onların daxili söhbətlərindən, danışıqlarından eşitmişəm. Təkcə azərbaycanlılara deyil, molokanlara qarşı. Halbuki molokanlar o qədər loyal, sakit, dini, imanlı insanlardır ki, siyasətdən tamamilə uzaqdırlar. Onların evləri də müəyyən qaydada qeyd olunmuşdu və həmin gün, yəni zəlzələ günü onlara qarşı bir aksiya planlaşdırılmışdı. Bunu mənə bir neçə molokan, xüsusilə yaşlı insanlar danışmışdı. Yəni molokanlara qarşı çox pis bir plan hazırlanmışdı, mən "qırğın" sözünü işlətmək istəmirəm, amma çox pis bir şey planlaşdırılmışdı. Bunu Ermənistandakı bütün molokanlar bilir.
L.R. Çox sağ olun, Albert. Həqiqətin tərəfində olduğunuz və Azərbaycan xalqını dəstəklədiyiniz üçün. Sizinlə yenidən görüşmək ümidiylə. Biz hələ görüşəcəyik.
A.İ. Siz sağ olun. Salamat qalın.
L.R. Əziz, Qərbi Azərbaycan televiziyasının tamaşaçıları. Biz məşhur videobloger Albert İsakovla aktual mövzuları müzakirə etdik. Aparıcınız mən idim, Lamiyə Rövşənqızı.
visiontv.az