132-135-ci ildə baş vermiş böyük yəhudi Bar Kohba üsyanı. Şimon Bar Kohba adındakı yəhudinin Yerusəlimdə roma qarnizonuna etdiyi hücumla başlayan üsyan tam 4 il davam etdi. Nəticədə imperator Adrian bütün yəhudiləri Romadan sürgün etdi.
Sürgün etməklə qalmadı, daha öncə Süleyman məbədinin məhv edilmiş xarabalıqlarında Yupiter məbədi inşa etdi. Yerusəlimin adını dəyişərək Aelia Capitolina qoydu. Məbədin hər tərəfində donuzlar kəsildi və qanları məbədə sürüldü ki, heç bir yəhudi bura yaxın durmasın (donuz mundar və haram olduğu üçün). Müharibənin son döyüşü həm Sinedrionun (Yəhudi Ali Məhkəməsi), həm də Nasinin (üsyanın böyük liderlərindən) evinin yerləşdiyi Bar-Kohbanın qərargahı olan Betharda baş verdi. Bethar həm Sorek vadisinə, həm də mühüm Qüds-Bet Quvrin yoluna baxan dağ silsiləsində strateji yerdə yerləşdiyinə görə mühüm hərbi qala idi. Müharibə zamanı minlərlə yəhudi qaçqın Bethara qaçdı.
135-ci ildə Hadrianın ordusu Betarı mühasirəyə aldı və birinci və ikinci Müqəddəs Məbədlərin dağıdılmasının xatirəsinə həsr olunmuş yəhudilərin oruc günü Betarın divarları uçdu. Şiddətli döyüşdən sonra Betardakı hər bir yəhudi öldürüldü. Üsyandan sonrakı illərdə Hadrian bütün yəhudi-xristian təriqətlərinə qarşı ayrı-seçkilik etdi, lakin ən pis təqib dindar yəhudilərə qarşı yönəldi. O, Tövratın öyrənilməsini, şənbə günlərini, sünnəti, yəhudi məhkəmələrini, sinaqoqlarda görüşməyi və digər ritualları qadağan edən din əleyhinə fərmanlar verdi.
Pərviz Əliyev
visiontv.az