İran Rusiyanı əvəzləyə bilərmi?

02.12.2022 MEDİA Tərəfindən

Görünə bilər ki, İran üçün Qərbin Rusiyanı təcrid etmək cəhdi yaranan bazar boşluqlarını doldurmaq üçün yaxşı fürsətdir. Praktikada isə bu, yalnız yeni problemlər yaradır. Rusiya və İranın dünyanın birinci və ikinci ən böyük qaz ehtiyatlarına sahib olduqlarını nəzərə alsaq, çoxları bu əməkdaşlığın “qlobal qaz kartelinin” yaranması təhlükəsi yaratdığına inanır.

Reallıqda bu iddialı planların həyata keçirilməsinə sanksiyalar və digər maneələr mane ola bilər. Rusiya qazının Avropaya ixracı problemlə üzləşən kimi İran rəsmiləri Avropa bazarında yaranan kəsiri doldurmaq üçün addım atmaq imkanını nəzərdən keçirdiklərini bildiriblər.

Praktikada isə yaxın gələcəkdə İrandan Aİ-yə qaz tədarükündən söhbət gedə bilməz. Sanksiyalar aradan qaldırılsa belə, İrana LNG terminallarını tikmək üçün illər lazım olacaq, boru kəmərlərini demirəm belə. Rusiya İranın qaz sənayesi üçün perspektivli tərəfdaş kimi görünür. İyul ayında İran Milli Neft Şirkəti və Qazprom 40 milyard dollarlıq memorandum imzalayıblar. Analitiklər İranın iki əsas yatağının Rusiyanın inkişaf etdirməyə kömək edəcəyinə şübhə ilə yanaşırlar. Çünki hər iki ölkədə istehsal olunmayan və sanksiyalara görə Avropa və yaxud Yaponiyadan idxalı mümkün olmayan avadanlıqlarsız Rusiyanın İrana dəstəyi mümkün deyil.

Qərbin Rusiyanı təcrid etmək cəhdi İran üçün fürsət deyil, ancaq yeni problemlər yaradır. Tehran üçün Moskva ilə qiymətdə rəqabət aparmaq çətindir, çünki Rusiya qazının Aİ-yə tədarükü azaldıqca, rus istehsalçıları böyük endirimlər etməyə hazırdırlar. İranın qaz sənayesi səmərəsiz idarəetmə, texnologiya çatışmazlığı, kadr problemləri və iranlılar üçün subsidiya qiymətləri səbəbindən zərər verir. İranın özünü qaz problemi bataqlığından çıxarması əslində Rusiyanın maraqlarına uyğun deyil. Aydındır ki, xarici sərmayə bir neçə qısa il ərzində İranın qaz sənayesini dəyişdirə bilər. Nə qədər ki, Avropa İrana sərmayə yatıra bilməyəcək, Moskva bundan yararlanmağa və bu ölkənin qaz sektoruna təsir rıçaqlarını əldə etməyə çalışacaq.

Pərviz Əliyev

visiontv.az