Quduzluq hadisəsi olarsa... - Nə etmək lazımdır?
23.04.2019

Quduzluq nədir? Necə ötürülür,necə inkişaf edir, nə etməli? Məlumatlı olmaq TÖVSİYYƏ edilir!

Quduzluq ağır infeksion xəstəlik olub, quduzluq xəstəliyinə tutulmuş pişik, it və vəhşi heyvanların dişlənməsindən sonra keçir. Quduzluq xəstəliyi çox ağır əlamətərlə xarakterizə olunur və əksər hallarda ölümlə nəticələnir. 

Xəstəlik insanlara 60 % hallarda it dişləməsindən sonra keçir və əksər hallarda dişlənmə vaxtında itlərdə xəstəliyin əlamətləri olmur.

Qeyd edək ki, ötən günlərdə Binəqədi rayonunun Sulutəpə qəsəbəsində quduz it azyaşlı balacanın yanaq nahiyəsini parçalamışdır. Quduzluq hadisəsi küçə itlərinin çox olduğu yerlərdə müşahidə edildiyi üçün deyə bilərik ki,  balaca körpə və digər yaşlı insanların həyatı daima təhlukədə qala bilər. Nəzərə alsaq ki, xəstəlik ölümlə nəticələnə bilir, onda bu haldan necə qorunmaq və məlumatlı olmaq yerinə düşər.

Həkimlərin tövsiyyələrinə görə bu xəstəliyin profilaktikasında əsas məsələ heyvan dişləməsindən sonra dərhal yaranın yumaq, təmizləmək, sonra isə zərərçəkənin həkim- infeksionistə gətirərək, təcili sürətdə quduzluq əleyhinə vaksinin vurulmasından ibarətdir. Xəstəliyin ilkin əlamətləri görünməyə başladığı andan artıq vaksin vurulmanın əhəmiyyəti itir və xəstə ölümə məhkum olur. 

Quduzluğa yoluxmuş heyvanlarda xəstəliyin inkişafı 3 mərhələdən ibarət olur: xəstəliyin ilkin mərhələsində heyvanlar gizlənirlər, insanlardan qaçırlar, bəzən isə digər heyvanları və insanları yalamaq istəyirlər. İkinci mərhələdə heyvan qıcıqlanmış olur, gördüyü əşyalara, insanlara, heyvanlara hücum edirlər. Son mərhələdə isə heyvan hərəkət etmir, komaya düşür və ölür.

Virus insan orqanizminə 2 yolla düşür:

1 - quduz heyvanın dişləməsi nəticəsində; 

2 - xəstəliyə yoluxmuş heyvanın ağız suyunun insanda olan açıq yaraya dəyməsi nəticəsində! 

İnsan orqanizminə düşmüş quduzluq virusları sinirlər vasitəsilə mərkəzi sinir sisteminə doğru hərəkət edir, artıb çoxalır və mərkəzi sinir sistemini məhv edir.

İnsanlarda xəstəlik xəstə heyvan dişləməsindən dərhal sonra başlamır. Xəstəliyin bir neçə gündən başlamış, bəzən 3-4 aya qədər davam edən inkubasion (simptomsuz, əlamətsiz) dövrü var. Xəstəliyin inkubasiya dövrünün uzunluğu heyvanın insanı dişlənmə nahiyəsindən asılıdır. Dişlənmə nahiyəsi nə qədər mərtkəzi sinir sistemini yaxındırsa, xəstəliyin inkubasion dövrü bir o qədər qısa olur.

Xəstəliyin insanda da inkişafının 3 mərhələsi var: 

1- ci mərhələ -   depressiya mərhələsidir.İnsan depressiyaya düşür.

2- ci mərhələ psixomotor oyanma, qıcıqlanma mərhələsidir.

3- cü mərhələ - paralic, koma mərhələsidir. Qeyd edək ki,bu  mərhələ ölümlə nəticələnir.

Vurgulayaq ki, həkimlərin sözlərinə görə xəstəlik inkişaf etməyə başlayanda ilk öncə yarada qızarma, narahatlıq yaranır. Daha sonra bədən hərarəti bir qədər yüksəlir, depressiv hal müşahidə olunur.  Bu zaman yuxu pozula, xəstə qorxulu yuxular görə bilər.

Xəstəliyin ikinci mərhələsi xəstələrin sudan, işıqdan qorxması ilə başlayır. Xəstələr su içmək istəyəndə boğazlarında spazm olurvə  panika yaşayırlar.  Bundan əlavə, xəstələrdə işıqdan, səsdən dəhşətli qorxurlar, qıcolmalar olur. Xəstələr öz paltarlarını cırırlar, ətrafdakılara hücum etməyə çalışırlar, dişləməyə can atırlar, idarəedilməz olurlar. Son mərhələdə xəstə hərəkətsizləşir, bədən hərarəti 40 dərəcəyə qədər qalxır, ürək və tənəffüs dayanmasından xəstələr ölür.

Xəstəliyin aktiv əlamətlərinin başladığı 5-8 gün ərzində xəstələr ölür. Uşaqlarda isə xəstəlik daha sürətli inkişaf edir, bəzən bir gün ərzində ölürlər.

Heyvan dişləyən zaman nə etməli?

İlk olaraq, təcili yaranı çoxlu miqdarda su ilə, sabunla yumaq, yaranı sıxıb qan çıxartmaq lazımdır. Yaranı yuyarkən 70%- li spirtdən istifadə etmək tövsiyə olunur. Təcili olaraq həkimə (yaxşı olar infeksionistə) müraciət edib, quduzluq əleyhinə vaksin vurulmalı, sxem üzrə vaksinin vurulması sonrakı günlərdə də davam etdirilməlidir.